Het begin van een nieuw schooljaar betekent voor veel leerkrachten een nieuwe groep. Of het nu om een compleet nieuwe klas gaat of een deels vertrouwde samenstelling, de eerste weken zijn bepalend voor de rest van het jaar. Het is de periode waarin je als team werkt aan een veilig pedagogisch klimaat, een positieve sfeer, duidelijke routines en een goede relatie tussen zowel de kinderen zelf als hun band met jou als leerkracht. Deze fase staat bekend als de Gouden Weken, en wie daar bewust op inzet, plukt daar het hele jaar de vruchten van.
Groepsvorming als fundament tijdens de Gouden Weken
In de eerste weken ontwikkelt een groep zich door verschillende fasen: van aftastend en voorzichtig (forming), naar het zoeken van grenzen (storming), het maken van afspraken (norming), en uiteindelijk naar effectief samenwerken (performing). Door deze fasen actief te begeleiden, creëer je een positieve groepsdynamiek. De toon die je nu zet, werkt door in gedrag, samenwerking en leerresultaten.
Vijf praktische strategieën voor een sterke start
1. Leer namen snel aan
Leerlingen voelen zich sneller gezien en veilig wanneer je hun naam kent. Werk met naamkaartjes die leerlingen zelf mogen versieren met persoonlijke kenmerken of interesses. Zo leer je niet alleen hun naam, maar ook een stukje van hun identiteit kennen. Dit geldt ook voor de kinderen onderling. Groepsvormende energizers waarbij namen centraal staan zijn het meest effectief.
2. Creëer een warm welkom
Een goede sfeer begint bij de deur. Groet leerlingen persoonlijk en toon interesse. Kleine momenten van aandacht bouwen aan een gevoel van vertrouwen en verbondenheid.
3. Stel samen de groepsregels op
Door leerlingen te betrekken bij het maken van afspraken, ontstaat er eigenaarschap. Laat hen in groepjes bedenken wat zij belangrijk vinden in de klas en stel zo samen heldere gedragsregels op. Hou het aantal afspraken compact en overzichtelijk. Werk met positief geformuleerde ‘kapstokregels’ waar gewenst gedrag onder geplaatst kan worden.
4. Werk met groepsvormende activiteiten
Kennismakingsspellen en samenwerkingsopdrachten helpen bij het doorbreken van ijs en het leggen van verbindingen. Denk aan speurtochten, groepsopdrachten of creatieve uitdagingen waarbij leerlingen moeten samenwerken. Start met klasbouwers voor gezamenlijke succeservaringen en bouw dit naargelang de groepsfases uit naar teambouwers.
5. Start een klassikaal project
Een doorlopend groepsproject, zoals een klasdagboek of -blog, geeft leerlingen een gedeeld doel en versterkt het wij-gevoel. Laat wekelijks een leerling terugblikken op de week of een verslag maken van een activiteit.
Een andere, effectieve optie is het vaststellen van een groepsmissie aan het begin van het jaar. Dit is een antwoord op de vraag: ‘Wat voor groep willen wij zijn?’ De groepsregels vormen de bouwstenen hiervoor. Hier kun je de dag samen mee starten en tevens op wijzen bij ongewenst gedrag.
Aandacht voor sociaal-emotioneel welzijn
Naast groepsvorming is het belangrijk om stil te staan bij het sociaal-emotionele aspect. Stimuleer reflectie, geef ruimte voor gevoelens, en bespreek hoe iedereen kan bijdragen aan een positieve groep. Door tijdig signalen van spanning of uitsluiting op te vangen, kun je ingrijpen voordat problemen ontstaan.
De kracht van een doordachte klasinrichting
Ook de fysieke omgeving speelt een rol. Denk na over de indeling van de klas: is er voldoende bewegingsruimte? Zijn werkhoeken duidelijk? Waar geef je instructie? En hoe verdeel je zitplaatsen: laat je leerlingen kiezen of stuur je bewust? Een uitnodigende, overzichtelijke en flexibele ruimte ondersteunt het leer- en groepsproces.
Een goede voorbereiding is het halve werk
Een nieuwe groep vraagt om meer dan alleen een introductieronde en een lesmethode. Het vraagt om aandacht, afstemming en doelgericht werken aan verbinding en structuur. Door in de eerste weken bewust te investeren in groepsvorming en welzijn, leg je het fundament voor een sterk, veilig en effectief schooljaar. Op Novenex vind u een divers aanbod van professionalisering en trajecten over de Gouden Weken.