De druk op de zorgstructuur binnen scholen neemt al jaren toe. Leerlingbehoeften worden complexer, verwachtingen vanuit ouders en samenleving stijgen, en de inspectie stelt hogere eisen aan onderbouwing, uitvoering en borging van het ondersteuningsbeleid. In die context verandert ook de rol van de intern begeleider (IB’er). Niet zelden schuift deze richting die van kwaliteitscoördinator (KC’er) of wordt die zelfs gedeeltelijk overgenomen. Tegelijkertijd is er verwarring over taakverdeling en positionering. Hoe houd je als school koers in dit snel veranderende speelveld?
Toenemende complexiteit in de leerlingzorg
De ondersteuning aan leerlingen wordt steeds intensiever. Waar vroeger differentiatie binnen de klas en een handelingsplan volstond, vraagt de huidige onderwijspraktijk om specialistische zorg, interprofessionele samenwerking en een stevig fundament in schoolbrede structuren. De Inspectie van het Onderwijs signaleert dat zorgvragen vaker te maken hebben met complexe gedragsproblematiek, sociaal-emotionele zorgen of een stapeling van onderwijs- en zorgbehoeften (Inspectie van het Onderwijs, 2023). Tegelijkertijd blijft de druk op passend onderwijs toenemen.
Veranderende verwachtingen van ouders en omgeving
Scholen zien dat ouders mondiger zijn geworden, en vaker hoge verwachtingen stellen aan het onderwijs en de begeleiding die hun kind krijgt. Transparantie, communicatie en verantwoording zijn daarbij sleutelwoorden. Ouders verwachten niet alleen passende hulp, maar ook inzicht in het ‘hoe en waarom’. Dat vraagt om heldere documentatie, een eenduidige aanpak en communicatief sterke professionals die zorgvragen kunnen duiden en uitleggen.
Strengere eisen vanuit toezicht en beleid
De inspectie is niet alleen scherper gaan toetsen, maar verwacht ook een duidelijke en systematische aanpak van ondersteuning. “Doen is niet meer voldoende,” aldus de Inspectie van het Onderwijs (2022). “Het gaat erom hoe scholen systematisch en planmatig werken aan een inclusieve onderwijspraktijk.” De kwaliteit van de ondersteuningsstructuur wordt meegewogen in het oordeel over het schoolklimaat, de basiskwaliteit én de ambities binnen het schoolplan. Dat vereist dat intern begeleiders hun rol goed onderbouwd en aantoonbaar vormgeven.
Onduidelijke afbakening van de IB-rol
Tegelijkertijd ontbreekt het IB’ers vaak aan een landelijk eenduidig takenpakket of professionele standaard. De rol is niet vastgelegd in een cao, en verschilt sterk per school of bestuur (PO-Raad, 2021). In sommige scholen ligt de focus op leerlingenzorg, elders ligt het accent op beleidsontwikkeling of kwaliteitszorg. Dat maakt de functie kwetsbaar en afhankelijk van context.
Verschil én overlap met de rol van kwaliteitscoördinator
In veel scholen komt daar de rol van kwaliteitscoördinator (KC’er) bij. Deze richt zich meer expliciet op kwaliteitszorg: het sturen op onderwijsontwikkeling, het bewaken van cyclisch werken en het begeleiden van professionalisering binnen het team. Steeds vaker zijn er scholen waar deze taken (deels) verschuiven van de IB’er naar de KC’er — of waarin één persoon beide rollen combineert. Toch is dit geen uniforme ontwikkeling. Zoals Kennisnet (2023) stelt, zijn het in de praktijk nog steeds verschillende rollen met eigen accenten. De overlap zit vooral in het regisseren van onderwijsverbetering en het bevorderen van afstemming.
Naar meer houvast en professionalisering
De PO-Raad (2021) pleit al langer voor meer helderheid rond de IB-rol. Niet door te standaardiseren, maar door scholen te ondersteunen bij het bewust inrichten van de functie: passend bij het schoolconcept, de omvang van het team en de ambities in de zorgstructuur. Ook de ontwikkeling van beroepsprofielen, scholingstrajecten en rolbeschrijvingen kan bijdragen aan professionalisering en erkenning.
Conclusie
De context waarin de IB’er werkt, verandert. Niet omdat de IB’er verdwijnt, maar omdat de eisen en verantwoordelijkheden toenemen — en daarmee ook de behoefte aan herpositionering of aanvulling met een kwaliteitscoördinator. Scholen doen er goed aan om bewust stil te staan bij de rol- en taakverdeling in hun ondersteuningsstructuur. Wat past bij de visie, het team en de uitdagingen van vandaag?
Herkenbaar?
Op Novenex vind je aanbieders die scholen ondersteunen bij het versterken van hun zorgstructuur: van advies over rolverdeling tot begeleiding bij de uitvoering van passend onderwijs in de praktijk. Bekijk het actuele aanbod.
Bronnen
- Inspectie van het Onderwijs. (2022). De Staat van het Onderwijs 2022. https://www.onderwijsinspectie.nl
- Inspectie van het Onderwijs. (2023). Verdiepingsthema Passend Onderwijs. https://www.onderwijsinspectie.nl
- PO-Raad. (2021). Intern begeleiders en zorgstructuren in het primair onderwijs. https://www.poraad.nl
- Kennisnet. (2023). Kwaliteitszorg in beeld: de rol van de kwaliteitscoördinator. https://www.kennisnet.nl